Europa na 2000

Na de Koude Oorlog: hoop op samenwerking

Na het einde van de Koude Oorlog in 1991 leek Europa eindelijk verenigd. De landen van Oost-Europa, die vroeger bij het Oostblok hoorden, kregen meer vrijheid en democratie. Veel van die landen wilden graag samenwerken met het Westen, zoals met de Europese Unie (EU) en de NAVO.

In de jaren daarna sloten steeds meer Oost-Europese landen zich aan:

• In 2004 traden o.a. Polen, Tsjechië, Hongarije, Estland, Letland en Litouwen toe tot de EU.

• Ook de NAVO kreeg nieuwe leden in Oost-Europa.

Het leek alsof heel Europa naar elkaar toegroeide — meer samenwerking, meer vrijheid, meer handel.

Verschillen tussen Oost en West

Toch bleven er grote verschillen. De landen in het westen (zoals Duitsland, Frankrijk en Nederland) waren rijker en hadden sterkere economieën. De landen in het oosten moesten nog veel herstellen na de moeilijke communistische periode.

De Europese Unie probeerde te helpen met geld en kennis, maar sommige Oost-Europese regeringen voelden zich teveel gecontroleerd door Brussel.  Dat zorgde af en toe voor meningsverschillen over regels, democratie en rechtspraak.

Rusland en het Westen: groeiende spanning

Aan het begin van de 21e eeuw leek het erop dat Rusland en Europa beter met elkaar konden opschieten. Maar dat veranderde langzaam. 

Veel voormalige Oostbloklanden sloten zich aan bij de NAVO — iets wat Rusland niet prettig vond. De Russische leider Vladimir Poetin, sinds 2000 aan de macht, vond dat Rusland zijn invloed in Oost-Europa aan het verliezen was. 

De spanning liep op:

• In 2008 vocht Rusland een korte oorlog met Georgië.

• In 2014 annexeerde Rusland de Krim, een deel van Oekraïne.

• Sinds 2022 voert Rusland zelfs een grote oorlog tegen Oekraïne.

Daardoor zijn de relaties tussen Rusland en het Westen slechter dan ooit sinds het einde van de Koude Oorlog.

Reactie van Europa en de Verenigde Staten

De Europese Unie en de Verenigde Staten reageerden met sancties:

• ze stopten de handel in bepaalde producten,

• bevroren Russische tegoeden,

• en steunen Oekraïne met geld, wapens en humanitaire hulp.

Tegelijk probeert Europa minder afhankelijk te worden van Russisch gas en olie. Er wordt nu meer geïnvesteerd in duurzame energie en samenwerking binnen de EU.

Huidige situatie

Vandaag is Europa sterk verdeeld in twee kampen:

• Het Westen, dat democratie, vrijheid en samenwerking binnen de EU en NAVO wil beschermen.

• Rusland en enkele bondgenoten, die het Westen wantrouwen en hun eigen invloed willen vergroten.

Toch hopen veel mensen dat er in de toekomst weer meer vrede en dialoog mogelijk zal zijn.